روش دلفی (Delphi)؛ تکنیکی برای نظرسنجی از افراد متخصص
کاربرد روش دلفی این است که با جمع‌آوری نظرات گروهی از کارشناسان به‌وسیله‌ی پخش پرسش‌نامه در دفعات متوالی، به پیش بینی آینده کمک می‌کند. زمانی از این روش استفاده می‌کنیم که اطلاعات و آمار درستی از موضوع یا تحقیق‌مان نداشته باشیم. تکنیک دلفی به‌عنوان ابزاری در تحقیق و در کارآفرینی کاربرد دارد. در این مطلب توضیح می‌دهیم روش دلفی چیست و تاریخچه، فرایند، مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم. همچنین در آخر به آموزش روش دلفی می‌پردازیم.
روش دلفی چیست؟
ابتدا به تعریف و کاربرد روش دلفی می‌پردازیم.
این روش چارچوبی برای فرایند پیش‌نگری و بر اساس نتایج در دفعات مختلفی است که در آن، پرسش‌نامه‌هایی به فهرستی از متخصصان داده می‌شود. پس از هر دور، خلاصه‌ای گردآوری‌شده از آخرین دورِ پرسش‌نامه‌ها در اختیار متخصصان قرار می‌گیرد که به آن‌ها اجازه می‌دهد پاسخ خود را مطابق با پاسخ گروه اصلی تنظیم کنند. این فرایند مزایای تجزیهوتحلیل متخصصان را با عناصری از خرد جمعی ترکیب می‌کند.
روش دلفی فرایندی برای رسیدن به اجماع گروهی است که در آن، در دفعات متوالی به گروهی از متخصصان پرسش‌نامه داده می‌شود، متخصصان به‌صورت ناشناس به آن پاسخ می‌دهند و سپس پاسخ‌ها با گروه به اشتراک گذاشته می‌شود. متخصصان می‌توانند پس از شنیدن پاسخ‌ها، در دورهای بعدی نظر خود را تنظیم کنند.
نتایج کلیدی به‌دست‌آمده:
- روش دلفی فرایندی است برای رسیدن به نظر یا تصمیمی گروهی با کمک نظرسنجی از گروهی از افراد متخصص؛
- متخصصان به چند سری از پرسش‌نامه‌ها پاسخ می‌دهند. سپس آن جواب‌ها گردآوری و پس از هر دور، با گروه به اشتراک گذاشته می‌شوند؛
- متخصصان می‌توانند پاسخ‌های خود را در هر دور بر اساس تعبیری که از «پاسخ گروه» داشتند، تنظیم کنند؛
- هدف نهایی، یک اتفاق نظر واقعی در آن چیزی است که گروه می‌اندیشد.
شناخت این روش
پرسش‌نامه‌ها در دورهای مختلف به گروه متخصصان سپرده، سپس پاسخ‌هایی که به‌صورت ناشناس هستند، جمع‌آوری و پس از هر دور با کل گروه به اشتراک گذاشته می‌شوند. پاسخ گروه در هر دور به متخصصان ارائه می‌شود و متخصصان مجاز هستند پاسخ‌های خود را در دورهای مختلف طبق تعبیری که از پاسخ گروه داشتند تنظیم کنند. این تکنیک جویای پاسخی صحیح به کمک اجماع و اتفاق نظر است، چراکه پرسش‌ها در دفعاتی مختلف مطرح می‌شوند و آن‌چه گروه در کل فکر می‌کند، به گروه متخصصان انتقال داده می‌شود.
روش دلفی ابتدا در دهه‌ی ۱۹۵۰ توسط اولاف هِلمِر (Olaf Helmer) و نورمن دالکی (Norman Dalkey) از اندیشکده‌ی رَند کورپوریشن (Rand Corporation) عنوان شد. نام تکنیک به پیش‌گوی معبد دلفی (Oracle of Delphi)، کاهنه‌ای در معبد آپولون (Apollo) در یونان باستان که به‌خاطر غیب‌گویی‌هایش معروف بود، اشاره دارد.
کاربرد روش دلفی این است که به متخصصان اجازه می‌دهد تا به کمک پیاده‌سازی مجموعه‌ای درجریان از پرسش‌نامه‌ها و انتشار بازخورد مرتبط با آن‌ها با ادامه‌ی بحث در دورهای آتی برای رسیدن به یک توافق دوجانبه تلاش کنند. جواب‌های متخصصان بعد از پایان هر دور و بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده از سایر متخصصان دخیل در تجزیهوتحلیل تغییر می‌کند.
این تکنیک در پی گردآوری نظرات از متخصصانی مختلف است و برای این منظور به مشارکت همه در یک جلسه حضوری نیاز نیست. از آن‌جاکه پاسخ‌های شرکت‌کنندگان به‌صورت ناشناس است، اعضای گروه نباید نگران واکنش‌ها نسبت به نظرات‌شان باشند. همان‌طور که نظرات به‌مراتب تغییر می‌کند می‌توان در طول زمان به اتفاق نظر هم دست پیدا کرد؛ این امر ارزش‌مند بودن و کاربرد مؤثر روش دلفی از جمله در تحقیق و نوآوری در کارآفرینی را نشان می‌دهد.
اگرچه روش دلفی امکان دسترسی به تعبیر و برداشت‌های تعدادی زیاد شرکت‌کننده را میسر می‌سازد، نتایجی مانند نتایج تعاملات در بحث‌های حضوری را ندارد. گاهی اوقات جلسات بحث زنده (حضوری) نمونه‌ای بهتر برای رسیدن به یک اتفاق نظر است، چون ایده‌ها و استنباط‌ها معرفی، تجزیه و ارزشیابی دوباره می‌شوند. حال آنکه با این تکنیک ممکن است مدت‌زمانِ دادنِ پاسخ زیاد باشد که در نتیجه، سرعت بحث را کاهش می‌دهد. این احتمال نیز وجود دارد که اطلاعات دریافت‌شده از متخصصان هیچ ارزش بالقوه‌ای نداشته‌باشند.
فرایند روش دلفی
مجریِ کار در آغاز گروهی از متخصصان را بر اساس موضوع مورد بررسی انتخاب می‌کند. پس از تأیید همه‌ی اعضا به هر کدام‌شان پرسش‌نامه‌ای به‌همراه دستورالعمل‌هایی برای نظر دادن درباره هر موضوع داده می‌شود. نظرات باید طبق عقیده، تجربه و یا تحقیقات پیشینِ شخصی مشارکت‌کنندگان باشد.
پرسش‌نامه‌ها به مجری برگردانده می‌شوند تا نظرات را گروه‌بندی و رونوشتی از اطلاعات را تهیه کند. رونوشتی از نظرات تدوین‌شده به‌همراه فرصتی برای اظهارنظر بیشتر در اختیار هر عضو قرار می‌گیرد. پرسش‌نامه‌ها در پایان هر جلسه‌ی نظرخواهی به مجری برگردانده می‌شوند که تصمیم می‌گیرد آیا دوری دیگر لازم است یا که نتایج به دست‌آمده برای انتشار آماده هستند.
تعداد دورهای پخش پرسش‌نامه به هر میزان که لازم باشد می‌تواند تکرار شود تا اعضا به یک اجماع و اتفاق نظر دست پیدا کنند.
مزایای روش دلفی چیست؟
روش دلفی در پی گردآوری نظرات از متخصصان مختلف است و برای این کار نیازی به مشارکت همه اعضا در جلسه‌ای حضوری نیست. از آن‌جاکه پاسخ‌های شرکت‌کنندگان به‌شکل ناشناس جمع‌آوری می‌شود، اعضای گروه نباید نگران واکنش‌ها نسبت به نظرات‌شان باشند. همان‌طور که نظرات به‌مراتب تغییر می‌کنند، اتفاق نظر هم با گذشت زمان به دست می‌آید. و این روند، ارزش و اثرات سودمند این روش را نشان می‌دهد.
معایب روش دلفی چیست؟
پیش از این‌که به آموزش روش دلفی بپردازیم، خوب است کمی معایب‌ش را نیز بررسی کنیم. تکنیک دلفی نتایجی مانند نتایج تعاملات در بحث‌های حضوری را ندارد. گاهی اوقات جلسات بحث که به صورت زنده و حضوری برگزار می‌شوند، بهتر می‌توانند به یک اتفاق نظر برسند. به این دلیل که ایده‌ها و استنباط‌ها معرفی، تجزیه و دوباره ارزشیابی می‌شوند. با این روش ممکن است مدت‌زمانِ پاسخ به سوالات زیاد باشد که در نتیجه، سرعت بحث را کاهش می‌دهد. همچنین این احتمال می‌رود که اطلاعات دریافت‌شده از متخصصان هیچ ارزش بالقوه‌ای نداشته‌باشند.
آموزش روش دلفی
آخرین موردی که باید به آن بپردازیم آموزش روش دلفی است. مجری، گروهی از متخصصان را بر اساس موضوع مورد بررسی انتخاب می‌کند. سپس به هر کدام‌شان پرسش‌نامه‌ای به‌همراه دستورالعمل‌هایی برای نوشتن نظرشان درباره هر موضوع داده می‌شود. نظرات باید طبق عقیده، تجربه یا تحقیقات پیشینِ شخصی‌شان باشد.
مجری به گروه‌بندی نظرات دریافت‌شده از پرسش‌نامه‌های برگردانده‌شده می‌پردازد و به هر کدام از اعضا رونوشتی همراه با فرصتی برای اظهارنظر اضافی داده می‌شود. پرسش‌نامه‌ها در پایان این جلسه به مجری برگردانده می‌شوند تا او تصمیم بگیرد آیا دوری دیگر برای اظهار نظر شرکت‌کنندگان لازم است یا این‌که نتایج آماده‌ی انتشارند.
این فرایند می‌تواند آن‌قدر و برای بارها تکرار شود تا گروه در نهایت به یک اجماع و اتفاق نظر دست یابد.
خلاصه
روش دلفی برای رسیدن به توافق در مواجهه با مشکلات پیچیده استفاده می‌شود. این روش به روشن شدن مسائلی که مبهم هستند و اطلاعات کمی از آن‌ها داریم، کمک بسیاری می‌کند. همان‌طور که می‌دانید تکنیک دلفی مانند ابزاری در تحقیق درباره‌ی آینده‌ی برخی از مسائل کاربرد دارد، همچنین از تکنیک دلفی در کارآفرینی نیز استفاده می‌شود. در این مطلب به توضیح جامع روش دلفی پرداختیم و فرایند، مزایا و معایب، همچنین کاربرد آن را بررسی کردیم و همچنین به آموزش روش دلفی پرداختیم. اگر سؤال یا نظری درباره‌ی این مطلب دارید با ما در میان بگذارید.
منبع: investopedia.com
